দশম শ্ৰেণীৰ ভূগোল
ইউনিট - ১
ভৌতিক ভূগোল
১/ ভূ-ৰূপ কি?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠভাগ বিভিন্ন ধৰণৰ বৈশিষ্ট্যৰ দ্বাৰা চিহ্নিত হৈ আছে। পৃথিৱীৰ উপৰিভাগৰ ওপৰত উপস্থিত এই বৈশিষ্ট্যসমূহক ভূ-ৰূপ বোলা হয়।
২/ ভূ-ৰূপবিজ্ঞান কি?
উত্তৰঃ ভূ-ৰূপবিজ্ঞান হৈছে ভূগোলৰ এটা বিশেষ শাখা য’ত ভূ-ৰূপৰ উৎপত্তি, বিৱৰ্তন, ৰূপবিজ্ঞান আৰু বিতৰণৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰা হয়।
৩) পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠৰ বহিৰ্জাতীয় প্ৰক্ৰিয়াৰ কিছুমান উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ বতাহ, বৰষুণ, নদী , হিমবাহ , মহাসাগৰৰ ঢৌ আৰু সোঁত বহিৰ্জাতীয় কাৰকৰ কিছুমান উদাহৰণ।
৪) পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠৰ অন্তৰ্জাতীয় কাৰকৰ কিছুমান উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ ভূমিকম্প আৰু আগ্নেয়গিৰি পৃথিৱীৰ পৃষ্ঠৰ অন্তৰ্জাতীয় কাৰকৰ কিছুমান উদাহৰণ।
৫) ভূ-ৰূপগত প্ৰক্ৰিয়া কি বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰঃ ভূ-ৰূপ সৃষ্টিৰ লগত জড়িত বহিৰ্জাতীয় আৰু অন্তৰ্জাতীয় প্ৰক্ৰিয়াক সামূহিকভাৱে ভূ-ৰূপী প্ৰক্ৰিয়া বুলি কোৱা হয়। বতাহ আৰু হিমবাহ দুটা আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূ-ৰূপগত প্ৰক্ৰিয়া।
৬) বতাহৰ মূল কামবোৰ কি কি?
উত্তৰঃ বতাহৰ প্ৰধান কাৰ্য্যসমূহ হ'ল -
ক) খহনীয়া
খ) পৰিবহণ আৰু...
গ) নিক্ষেপ।
৭/ বিচ্যুতি কি?
উত্তৰঃ মৰুভূমি অঞ্চলত , পাতল উদ্ভিদ আৱৰণ আৰু বালিচহীয়া পৃষ্ঠৰ বাবে বালি আৰু সৰু সৰু শিলৰ কণাবোৰ বতাহে সহজে লৈ যায়। এইদৰে মৰুভূমিৰ কিছুমান অঞ্চল বতাহৰ ক্ৰিয়াৰ ফলত তুলনামূলকভাৱে তললৈ নামি যায় আৰু এই প্ৰক্ৰিয়াটোক ডিফ্লেচন বুলি কোৱা হয়।
৮/ অ’এছিছ কি কি?
উত্তৰ: অন্য অংশলৈ সামগ্ৰী পৰিবহণৰ ফলত , কিছুমান অঞ্চল প্ৰায় ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ স্তৰলৈকে তললৈ নমাই কিছুমান বিষণ্ণতাৰ জন্ম দিব পাৰে। এইবোৰক অ’এছিছ বুলি কোৱা হয়।
৯/ বালিৰ টিলা কি?
উত্তৰঃ বালিৰ জমা হোৱা ঠাইবোৰে সময়ত পাহাৰৰ ৰূপ ল’ব পাৰে। এনে পাহাৰ - নিচিনা বালিৰ নিক্ষেপক বালিৰ টিলা বুলি জনা যায়।
১০) দীৰ্ঘায়িত বালিৰ টিলা কি?
উত্তৰঃ কিছুমান বালিৰ টিলা বতাহৰ দিশত দীৰ্ঘায়িতভাৱে গঠন হয়। এইবোৰক দীৰ্ঘায়িত বালিৰ টিলা বুলি কোৱা হয়।
১১) অনুপ্ৰস্থ বালিৰ টিলা কি কি?
উত্তৰঃ কিছুমান বালিৰ টিলা বতাহৰ দিশৰ অনুপ্ৰস্থ হৈ গঠন হয়। এনে বালিৰ টিলাক অনুপ্ৰস্থ বালিৰ টিলা বুলি কোৱা হয়।
১২) বৰখান কি ?
উত্তৰঃ কিছুমান মৰুভূমি অঞ্চলত , কিছুমান বালিৰ টিলা ক্ৰেচেণ্ট - আকৃতিৰ হৈ পৰে। এইবোৰক বৰখান বোলে।
১৩) বালিৰ টিলাৰ আকৃতি আৰু আকাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল কাৰকসমূহ কি কি?
উত্তৰ: আকৃতি আৰু আকাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল কাৰকসমূহ হ’ল -
ক) বতাহৰ ধৰ্ম
খ) বতাহৰ দিশ আৰু শক্তি
গ) উদ্ভিদজাত আৱৰণ
ঘ) পৃষ্ঠৰ গঠন ইত্যাদি ৷
১৪) মৰুভূমিৰ ভূ-প্ৰকৃতিৰ এটা বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ বালিৰ টিলা।
১৫) বৰখানৰ ছবি অংকন কৰা।
১৬) ঘৰ্ষণ কি?
উত্তৰঃ বতাহৰ বেগেৰে উৰুৱাই দিয়া বালিবোৰে বাটত উচ্চ ভূমিবোৰত খুন্দা মাৰে আৰু তাৰ ফলত সেইবোৰ খহাই পেলায়। এনে খহনীয়াক ঘৰ্ষণ বোলে। ঘৰ্ষণ প্ৰক্ৰিয়াই inselberg , yardang আৰু অন্যান্য ধৰণৰ খহনীয়া বৈশিষ্ট্য সৃষ্টিৰ বাবে দায়বদ্ধ।
১৭) ইনচেলবাৰ্গ কি?
উত্তৰ: ইনচেলবাৰ্গ এটা বিচ্ছিন্ন নিম্ন পাহাৰ ৷
ইনচেলবাৰ্গৰ ওপৰৰ অংশটো তলৰ অংশতকৈ বতাহৰ তীব্ৰতাৰ বাবে ঠেক।
১৮) য়াৰদাং কি?
উত্তৰ: য়াৰডাং মৰুভূমি অঞ্চলৰ এটা বৈশিষ্ট্য, যিটো সাধাৰণতে দীঘলীয়া শিখৰ আৰু অগভীৰ খাঁজৰ আৰ্হিত থাকে।
১৯) এট্ৰিচন কি?
উত্তৰঃ মৰুভূমিত বতাহৰ খহনীয়াৰ এক প্ৰক্ৰিয়া হ’ল এট্ৰিচন। বালি আৰু শিলৰ কণাবোৰক পাৰস্পৰিক সংঘৰ্ষৰ জৰিয়তে সৰু সৰু টুকুৰাত ভাঙি পেলোৱা প্ৰক্ৰিয়াটোক এট্ৰিচন বুলি জনা যায়।
২০) মৰুভূমিত বাৰ্ষিক গড় বৰষুণৰ পৰিমাণ কিমান ?
উত্তৰঃ ২০ চে.মি.তকৈ কম।
২১) শ্বীট ফ্লাড কি?
উত্তৰঃ মৰুভূমিৰ বৃহৎ অঞ্চল সামৰি যি বানপানী হয় তাক শ্বীট ফ্লাড বুলি জনা যায়।
২২) হিমবাহ কি?
উত্তৰঃ ঢালৰ পৰা নামিলে লাহে লাহে গতি কৰা বৰফ আৰু বৰফৰ টুকুৰাবোৰক হিমবাহ বোলা হয়।
২৩) বৰ্তমান পৃথিৱীৰ ভূমিৰ কিমান শতাংশ হিমবাহৰ ক্ৰিয়াৰ প্ৰভাৱত আছে?
উত্তৰঃ ১ শতাংশ।
২৪) হিমবাহৰ তিনিটা কাম কি কি?
উত্তৰঃ হিমবাহৰ তিনিটা কাম এনেধৰণৰ।
ক) খহনীয়া
খ) পৰিবহণ ব্যৱস্থা
গ) নিক্ষেপ
২৫) হিমবাহৰ প্ৰকাৰৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ বৰফ - আবৃত অঞ্চলৰ পৰিস্থিতি আৰু পৰিৱেশৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি হিমবাহক তিনি প্ৰকাৰত ভাগ কৰিব পাৰি। এইবোৰ :
ক) মহাদেশীয় হিমবাহ: এই হিমবাহবোৰে মেৰু অঞ্চলৰ বিস্তৃত অঞ্চল সামৰি লৈছে। উত্তৰ কানাডা, গ্ৰীণলেণ্ড, স্ক্যাণ্ডিনেভিয়া , এন্টাৰ্কটিক আদি মহাদেশীয় হিমবাহৰ দ্বাৰা বিস্তৃতভাৱে আৱৰি আছে। এই হিমবাহবোৰ পৃষ্ঠৰ গ্ৰেডিয়েণ্ট অনুসৰি অতি লাহে লাহে তললৈ গতি কৰে।
খ) পৰ্বত বা আলপাইন বা উপত্যকা হিমবাহ: এই হিমবাহৰ উৎপত্তি পাহাৰৰ উচ্চ উচ্চতাৰ অঞ্চলত হয়। ইউৰোপৰ আল্পছ, উত্তৰ আমেৰিকাৰ ৰকি আৰু এছিয়াৰ হিমালয়ত ইহঁত বেছিকৈ পোৱা যায়। সাধাৰণতে ইহঁত দুটা পৰ্বতমালাৰ মাজত আৱদ্ধ উপত্যকাৰ মাজেৰে বৈ যায়। মহাদেশীয় হিমবাহতকৈ তুলনামূলকভাৱে ইহঁতৰ গতি কম।
গ) পিডমন্ট হিমবাহ : এই হিমবাহবোৰৰ উৎপত্তি পাহাৰৰ পিডমন্ট অঞ্চলত হয়। গতিকে , ইহঁতক পিডমন্ট হিমবাহ বুলি কোৱা হয়। উত্তৰ আমেৰিকাৰ আলাস্কাত এনে পিডমন্ট হিমবাহ সাধাৰণতে দেখা যায়।
২৬) শিঙৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ: চুইছ আল্পছত মেটাহৰ্ণ।
২৭) ওলমি থকা উপত্যকা কি?
উত্তৰঃ হেংগিং ভেলী হৈছে হিমবাহৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা এটা খহনীয়া বৈশিষ্ট্য। উপনদী হিমবাহবোৰে মূল হিমবাহবোৰক লগ পাওঁতে মূল হিমবাহবোৰৰ ওপৰত ওলমি থকা যেন লাগে। গতিকে উপনৈ হিমবাহৰ উপত্যকাটোক ওলমি থকা উপত্যকা বুলি কোৱা হয়।
২৮) মৰেইন কি?
উত্তৰঃ হিমবাহবোৰে বায়ু উপত্যকাৰ মাজেৰে বৈ যোৱাৰ সময়ত বৰফৰ টুকুৰাৰ উপৰিও বিভিন্ন ধৰণৰ সামগ্ৰী কঢ়িয়াই লৈ ফুৰে। এনে সকলো পদাৰ্থ বা পলসক সামূহিকভাৱে ম'ৰেইন বুলি জনা যায়।
মৰেইনৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰ হ'ল :
ক) পাৰ্শ্বীয় মৰেইন
খ) শেষ বা টাৰ্মিনেল মৰেইন
গ) মধ্যৱৰ্তী মৰেইন
.jpeg)
0 Comments
Comment